خانواده درمانی یا مشاوره خانوادگی یک نوع روش درمانی است و برای رفع مسائل خاصی طراحی شده است که بر سلامت و عملکرد یک خانواده تأثیر می گذارد. این می‌تواند برای کمک به یک خانواده در حل مشکلاتی همچون یک دوره دشوار، مشکلات بهداشت روانی یا رفتاری در اعضای خانواده مورد استفاده قرار بگیرد.

همانطور که دکتر مایکل هرکوف توضیح می‌دهد، خانواده درمانی مشکلات افراد را در بستر واحد بزرگتر یعنی خانواده می‌بیند. فرض این نوع روش درمانی این است که بدون درک پویایی گروه، نمیتوان مشکلات را با موفقیت حل کرد. شیوه زندگی خانوادگی بر رفتار و شخصیت سایر اعضای خانواده تاثیر می‌گذارد. مانند سایر روش‌های درمانی، تکنیک‌های مورد استفاده در این روش به مشکلات خاص مشتری یا مشتریان بستگی دارد.

وجود مشکلات رفتاری یا عاطفی در کودکان میتواند دلیلی برای مراجعه کودک به یک متخصص خانواده درمانی باشد. مشکلات کودک در خلاء وجود ندارد؛ بلکه در چارچوب خانواده وجود دارند و احتمالا باید در چارچوب خانواده مورد توجه قرار بگیرند. لازم به ذکر است که در خانواده درمانی یا مشاوره خانواده، اصطلاح “خانواده” لزوما به معنی بستگان خونی نیست. در این زمینه “خانواده” هر فردی است که در زندگی فرد یک نقش حمایتی دارد. طبق گفته‌های لاین کلاین کینگ، کارمند اجتماعی بالینی، اینها شایع‌ترین نوع خانواده درمانی هستند:

درمان ساختاری
درمان ساختاری خانواده نظریه‌ای است که توسط سالوادور مینوشین طراحی شده است. رویکرد ساختاری، نظریه‌ای کاربردی است و یکی از فرضیه‌های مهم آن این است که هر خانواده یک ساختار دارد؛ این ساختار زمانی شناخته می‌شود که خانواده در شرائط واقعی قرار داشته باشد.

درمان استراتژیک
درمان استراتژیک نظریه‌ای است که از تعدادی شیوه‌های مختلف روان درمانی تکامل یافته است. پنج بخش مختلف برای درمان استراتژیک شامل مرحله اجتماعی کوتاه، مرحله مشکل، مرحله تعاملی، مرحله تعیین هدف و مرحله تنظیم وظیفه می‌باشد.

درمان سیستمی
خانواده درمانی سیستمی در واقع کوششی برای درک خانواده به مثابه یک سیستم و به مثابه زیرسیستمی می‌باشد که برای حفظ تعادل خود تحت تاثیر عوامل موجود در محیط بزرگتر فعالیت می‌کنند. تعدادی از روش‌های سیستم خانواده درمانی وجود دارد که به مفهوم فعلی درمان سیستمیک کمک می‌کند. در دهه‌های اخیر، درمان سیستمیک از علیت خطی دور شده است و در حال حاضر مشکلاتی را به وجود می‌آورد که در یک واقعیت تحت تاثیر اجتماعی و زبانی قرار می‌گیرند.

روان درمانی
درمانِ روان درمانی متفاوت است، زیرا فرد را تشویق می‌کند که خودش باشد و از مهارت‌های خود برای حل مسئله استفاده کند و همچنین مشکلات کوچک را در زندگی روزمره به حداقل برساند. ایده روان درمانی این است که در زندگی مردم داستان‌های شخصی را ایجاد می‌کند و به آنها کمک می‌کند تا آنها را شناسایی کند و همچنین ابزار مناسب برای حرکت آنها را داشته باشند.

درمان چند نسلی
درمان چند نسلی به متخصصان توانایی بررسی ارتباطات بین افراد یک خانواده را در نسل‌های مختلف می‌دهد. مشاهدات و تجزیه و تحلیل تعاملات خانواده به درمانگر کمک می‌کند تا مسائل اصلی را در درون خانواده درک کند.

خانواده درمانی رفتاری و شناختی
نظریه پردازان عمده آن ویلیاممسترز، ویرجنیا جانسون، جوزف ولپه، بندورا و … هستند. این شیوه درمانی بر اساس نظریه‌های رفتاری و شناختی معتقد است، رفتار از طریق پیامدها ابقا یا حذف می‌شود.

درمان ارتباطی
مسائل ارتباطی بین افراد می‌توانند از تفاوت‎‌ها در زمینه‌های فرهنگی و / یا تجربیات شخصی شروع شوند. شرایط اضافی که ممکن است به مسائل ارتباطی کمک کند شامل تروما، محرمانه بودن، مسائل مربوط به سلامت روان و غیره است. گزینه‌های متعددی برای رسیدگی به مسائل ارتباطی وجود دارد. درمانگر آموزش دیده می‌تواند به فرد کمک کند که انتخاب درستی داشته باشد.

آموزش روانی
آموزش افرادِ مبتلا به بیماری‌های روانی و خانواده‌های آنان به روانشناسان ارجاع داده می‌شود. روانشناسی یک ابزار قوی برای مقابله با مشکلات سلامت روان و کسانی است که با چالش‌های روز به روز مواجه می‌شوند. آموزش روان شناسی با چهار هدف گسترده در ذهن تعریف شده است:
– انتقال اطلاعات
– حمایت از دارو و درمان
– آموزش و حمایت از بیمار
– ایجاد یک مکان امن برای بیمار