دانش‌آموزان در مقاطع ابتدایی یکی از مهم‌ترین قطب‌های آموزشی به حساب می‌آیند که پایه و اساس نظام آموزشی یک کشور را شکل می‌دهند. بنابراین توجه به ابعاد جسمی، روحی، اجتماعی و تحصیلی آنها بسیار حائز اهمیت است. نقص در هر یک از این ابعاد باعث می‌شود تا دانش‌آموز نتواند پروسه تحصیلی خود را به‌خوبی پیش ببرد. در نتیجه دچار افت تحصیلی شده و آموزش و پرورش او به درستی انجام نمی‌شود و نمی‌تواند به آینده شغلی و تحصیلی مناسبی برسد و از این طریق برای خود و کشورش مفید واقع باشد. بنابراین نقش مشاوره تحصیلی دبستان بسیار حائز اهمیت و مهم است و مدارس و پدر و مادر باید به آن توجه کنند.
کودکانی که به سن قانونی می‌رسند و وارد دبستان می‌شوند؛ در واقع محیط جدیدی را تجربه خواهند کرد. آنها قادر هستند مسائل مختلف را درک کنند و آماده یادگیری می‌باشند. این دوره در واقع در یادگیری و پیشرفت تحصیلی آنها بسیار اهمیت دارد و باید توسط افراد مجرب و آموزش دیده کنترل و مدیریت شود. بسیاری از کودکان به محض ورود به محیط جدید نمی‌توانند با شرایط جدید ارتباط برقرار کنند و در نتیجه در زمینه تحصیلی در آن محیط نیز دچار مشکل می‌شوند. مشاور تحصیلی دبستان می‌کوشد تا با دانش‌آموزانی که اصولاً سن آنها کم است، رابطه دو طرفه و مثبتی ایجاد کند و از این طریق مشکلات آنها را حل کرده و در زمینه تحصیلی به آنها یاری دهد. در فرایند مشاوره تحصیلی هیچ اجباری وجود ندارد و مشاور تحصیلی حتی در مواردی که سن دانش‌آموز کم است، به صورت کاملاً منعطفانه با آنها حرف می‌زند و سعی می‌کند مشکلات را شناسایی کرده و راه درست را به آنها نشان دهد.
در دوره ابتدایی مشاوره تحصیلی سعی دارد؛ پیشرفت تحصیلی و اخلاقی کودک را تحت نظارت داشته باشد و در این راستا نقاط ضعف او را در زمینه‌های رفتاری، اخلاقی، درسی و … شناسایی کرده و سعی کند آن را رفع کند. مشاوره تحصیلی در این دوره تلاش می‌کند در طول دوره مدرسه، وضعیت روانی و اجتماعی کودک و خانواده‌ها را تحت نظارت داشته باشد. وضعیت تحصیلی آنها را بررسی کند تا متوجه شود پیشرفت دارند یا پسرفت؟ در صورت پسرفت با صحبت کردن با کودک و خانواده و برگزاری کلاس‌های تقویتی سعی می‌کند تا کودک را به درس مشتاق کند.
مشاوره تحصیلی در دبستان مخالف‌ها و موافق‌های بسیار زیادی دارد. برخی بر این باورند که معلمان دوره دبستان باید از وظایف یک مشاوره تحصیلی برخوردار بوده و به صورت توأمان آن را به کودکان ارائه دهند؛ زیرا کودک در آن سن با معلم رابطه بهتر و نزدیک‌تری دارد. اما در مقابل عده‌ای اعتقاد دارند که وظیفه مشاوره تحصیلی یک وظیفه تخصصی و مجزا است و باید توسط فرد آموزش دیده و در ساعاتی غیر از ساعات درسی انجام شود تا کودک استرس و اضطراب محیط آموزشی را نداشته باشد. یک مشاور تحصیلی در دبستان باید کودکان را درک کند و از خصوصیت و علایق آنها مطلع شود. علاوه بر جنبه درسی باید از نظر اجتماعی نیز به رشد و نمو کودک کمک کرده و مشکلات خانوادگی و روحی و روانی او را حل کند. اگر کودک در سنین کم و در دبستان با این مشکلات دست‌وپنجه نرم کند؛ بر روند تحصیلات او تأثیر گذاشته و ممکن است در بزرگ‌سالی با مشکلات جدی‌تری روبه‌رو شود.
یک مشاوره تحصیلی دبستان با شناسایی نقاط قوت و ضعف کودکان می‌تواند به استعدادهای آنها پی برد. کشف استعداد و علائق در دوران دبستان یکی از مهم‌ترین وظایف یک مشاوره تحصیلی دبستان است. در واقع مشاوره تحصیلی دبستان به مرور می‌تواند استعدادهای کودک در زمینه‌های مختلف را شناسایی کند تا بتواند در مقاطع بعدی از این اطلاعات استفاده کرده و آینده شغلی خوبی برای او رقم بزند. البته بروز استعدادها ممکن است دیر یا زود اتفاق بیفتد و یا به مرور زمان تغییر کند؛ اما آنچه اهمیت دارد این است که فرزندان با علاقه و اشتیاق پروسه تحصیلی خود را در دبستان پشت سر بگذارند و با موفقیت وارد مقاطع تحصیلی بعدی شوند.
یک مشاوره تحصیلی دبستان علاوه بر ارتباط سازنده با دانش‌آموزان باید با معلمان، مدیران و والدین نیز ارتباط دو طرفه‌ای ایجاد کند و با کمک آنها به دستاوردهای تحصیلی خوب و موفق برسد. مشاوران باید به صورت فعالانه والدین را در جریان امور مدرسه قرار دهند و با آنها همکاری کرده و سعی کنند با رفع مشکلات خانوادگی و کمک و یاری والدین، شرایط بهتری برای پیشرفت درسی دانش‌آموزان به وجود بیاورند.
